"Nowe Standardy Leczenia w Psychiatrii"

Jesienią 2022 r. ukazało się trzecie wydanie “Standardów leczenia farmakologicznego niektórych zaburzeń psychicznych”, pod redakcją prof. dr hab. n. med. Marka Jaremy, Dyrektora ds. Nauki w Centrum Terapii Dialog, w których zostały zaktualizowane poszczególne wytyczne dotyczące diagnozowania i leczenia psychiatrycznego. Co dokładnie się zmieniło? Jak w 2023 roku powinniśmy leczyć swoich pacjentów? 

Przedstawiamy wybrane, aktualne zalecenia dotyczące leczenia niektórych zaburzeń psychicznych. Oczywiście jest to jedynie niewielki ułamek tego, co znajdziemy w “Standardach”, które powinny być dla każdego lekarza psychiatry swoistym drogowskazem, pomocnym przy ustalaniu postępowania. 

Zaburzenia snu

– W leczeniu bezsenności przewlekłej podstawową rolę odgrywa zmiana stylu życia.

– ACP zaleca, aby każdy dorosły pacjent z przewlekłą bezsennością otrzymał leczenie w formie terapii poznawczo-behawioralnej bezsenności (CBT-I) jako podstawową początkową metodę leczenia.

– Leki nasenne powinny odgrywać rolę drugoplanową, powinny być stosowane krótkotrwale, jako dodana terapia farmakologiczna u dorosłych pacjentów z bezsennością przewlekłą, u których CBT-I nie była skuteczna.

– Jeśli zgłasza się do nas pacjent z zespołem niespokojnych nóg, należy zawsze pamiętać, aby wykluczyć utajony niedobór żelaza poprzez oznaczenie stężenia ferrytyny.

Depresja

– Pacjenci z depresją rozpoznaną po raz pierwszy powinni przejść ocenę medyczną celem stwierdzenia/wykluczenia podstawowych chorób współistniejących takich jak: nadciśnienie, otyłość, cukrzyca, bezdech senny, zaburzenia funkcji tarczycy, nerek i wątroby.

– W leczeniu zaburzeń depresyjnych zawsze warto uwzględniać zasadę „Start low, go slow, but go”, czyli zaczynamy od najmniejszych dawek, ale też nie boimy się stosowania dawek maksymalnych.

– Zawsze należy uprzedzić pacjenta, że efekt przeciwdepresyjny pojawia się po 2–4 tygodniach stosowania odpowiednio wysokiej dawki.

– Jeśli po 6–8 tygodniach stosowania dawki maksymalnej nie obserwuje się poprawy, należy zmienić lek.

Zaburzenia lękowe

– W ICD 11 zawarto zaburzenia związane z lękiem separacyjnym i mutyzmem wybiórczym. Wydzielona agorafobię i zaburzenie paniczne. Do odrębnego zbioru włączono zaburzenia obsesyjno-kompulsywne.

– Skuteczność w leczeniu zaburzenia lęku uogólnionego wykazały SSRI, SNRI, TLPD oraz pregabalina.

Leczenie osób w wieku podeszłym 

– Lekiem pierwszego rzutu u pacjentów w wieku podeszłym w przypadku leczenia epizodu depresyjnego jest sertralina lub w epizodzie ciężkim – duloksetyna, która zalecana jest szczególnie u starszych pacjentów z depresją, doświadczających objawów somatycznych i bólowych

– Dobrym wyborem u starszych pacjentów cierpiących na depresję z lękiem i zaburzeniami snu będzie też trazodon w postaci o przedłużonym uwalnianiu.

Uzależnienia

– Rozpoznanie uzależnienia można postawić już po 3 miesiącach ciągłego używania SPA – codziennego lub prawie codziennego, nie jak było przyjęte do tej pory po 12 miesiącach.

– Farmakoterapia w uzależnieniu od alkoholu (UA) nie pomoże wszystkim pacjentom, ale jest wartą rozważenia i wypróbowania metodą leczenia.

– Wśród leków o udowodnionej skuteczności i korzystnym profilu bezpieczeństwa warto rozważyć zarejestrowany naltrekson i baklofen jako lek drugiego wyboru, off-label.

Leczenie dzieci i młodzieży

– Najczęściej postępowaniem pierwszego rzutu i postępowaniem obowiązkowym leczenia są oddziaływania psychospołeczne: współpraca z rodziną i szkołą.

– Zakres rejestracji leków jest węższy niż ich zastosowanie kliniczne, co wymaga szczególnej ostrożności.

– W trakcie leczenia jest konieczne regularne reanalizowanie bilansu korzyści i ryzyka.

– Odstąpienie od leczenia z powodu nadmiernej ostrożności naraża chorego na cierpienie, ale też wpływa negatywnie na jego rozwój i konsekwencje w dorosłości.

Współpraca i psychoedukacja

W nowych “Standardach” wiele razy pojawia się informacja o konieczności współpracy lekarzy psychiatrów z innymi specjalistami, z psychologami, psychoterapeutami oraz lekarzami innych specjalizacji. 

Dodatkowo mowa jest o tym, że ważnym aspektem w leczeniu psychiatrycznym jest edukacja pacjentów oraz ich rodzin/opiekunów na tematy związane z zasadami higieny psychicznej, interwencji terapeutycznych i dalszej opieki.

Oczywiście to tylko wybrane wytyczne ze “Standardów”, które zostały również przedstawione podczas Ogólnopolskiej Konferencji „Nowe Standardy Leczenia w Psychiatrii”, zorganizowanej przez Centrum Terapii Dialog, 19 listopada 2022 roku w Warszawie. 

W konferencji uczestniczyło ponad 200 psychiatrów z całej Polski.